Sterk

"Ik vind het zo knap van je. Je bent zo sterk en jullie doen het zo goed!" Bijna een standaard uitspraak na de stilgeboorte van ons kindje. Ik hoorde het op een gegeven moment zo vaak dat ik er jeuk van kreeg. Want wat doe ik eigenlijk precies zo goed en waarom noemen ze mij sterk? Ik leef door zonder mijn kindje, daar is niks knaps aan: het is bittere noodzaak.

De eerste week na de stilgeboorte belde onze huisarts. Zelf ook moeder van twee jonge kindjes. Ook zij zei tegen mij dat ze het zo knap vond hoe ik met ons verlies omging en dat ze dacht dat ze het zelf niet zou kunnen. Ik zei tegen haar dat ze zichzelf nog zou verbazen.

Je kan veel meer dan je denkt. In eerste instantie puur op de adrenaline. Je schakelt over op de automatische piloot. Standje overleven. De hormonen hielpen daarbij. Er was nog zoveel te doen en te regelen - bevallen bijvoorbeeld- dat er simpelweg geen tijd was om in te storten. Ik wilde alles zo goed mogelijk doen voor mijzelf, voor onze zoon, voor mijn vriend en voor mijn dochter. Van de hele dag huilend in bed liggen, zou niemand beter worden. En gek genoeg voelde ik die behoefte ook niet. Zelfs tijdens de zwartste dagen hebben we af en toe gelachen en zo goed mogelijk voor onszelf gezorgd. Het leven ging ook daarna gewoon door, mede dankzij het ritme, de vrolijkheid en de peuterdriften van onze dochter.

Het gevaar van de opmerking: "ik vind het zo sterk van je" is dat het bepaalde verwachtingen schept die je voor je gevoel waar moet maken. Want wat als je een slechte dag hebt? En dan bedoel ik echt gitzwarte ellende. Durf je dan nog je gevoelens met je vrienden, familie of partner te delen of houd je het voor jezelf en plak je een glimlach op je gezicht omdat je bang bent om van het voetstuk 'sterke vrouw' af te donderen waar je ongemerkt op bent geplaatst enkel en alleen omdat je kindje dood is gegaan en je vervolgens niet gillend gek bent geworden maar nog -soort van- functioneert. De term sterk, knap, dapper of goed probeer ik zelf inmiddels achterwege te laten. Daarmee schep je niet alleen verwachtingen, en een onbedoelde norm voor de ander, maar geef je bovendien een subjectief oordeel over het rouwgedrag, ook al is het in de vorm van een compliment. Dat terwijl de ander doorgaans ook maar wat aanrommelt. Hoe je precies reageert tijdens rouw heb je niet in de hand. Je kan het enkel een beetje sturen.

En wanneer ben je sterk of knap? Als je jezelf niet mee laat slepen door verdriet? De controle niet verliest? Niet toegeeft aan de eventuele behoefte om een dag, week, maand of jaar lang alleen maar huilend in bed te liggen? Wat vaak als zwak wordt gezien kan bovendien soms heel sterk zijn. Het is niet makkelijk om je over te geven aan rauw verdriet, boosheid of gemis.

Ik krijg niet altijd een allergische reactie van genoemde woorden. Het hangt er van af door wie en hoe het wordt gebracht. Als het iemand is die zelf diep gerouwd heeft of geworsteld heeft in het leven hecht ik veel meer waarde aan de woorden "knap", "dapper" en "sterk". Alsof de ervaringsdeskundige wel het recht heeft om een oordeel te vellen over mijn gedrag.

De bedoeling is goed, en dat snap ik echt wel, sterker nog ik heb de woorden zelf ook gebruikt, maar ik merk dat het mij zelf niet helpt. Wat wel helpt: toelichten wat er precies sterk, knap of dapper is. Bijvoorbeeld "ik heb bewondering voor de wijze waarop jullie alles met jullie dochter delen" in plaats van de holle frase "ik vind dat zo knap van jullie".

Natuurlijk ben ik trots op mezelf. Trots dat ik het moeras van verdriet trotseer en bewust vooruit probeer te komen zonder te zinken in het drassige niets. Maar knap wil ik het niet noemen. Het is de enige mogelijkheid om niet te verdrinken. Ik heb simpelweg geen andere keuze.